Nikt ich nigdy nie widział, jednak co roku niezawodnie dostarczają świąteczne prezenty tam, gdzie ich miejsce. Kim są świątecznie kurierzy, którzy pod osłoną nocy przemierzają Polskę wzdłuż i wszerz? I skąd tak naprawdę wzięła się tradycja wręczania prezentów? Wszystkie informacje znajdziesz poniżej!
Prezenty pod choinką — skąd wzięła się tradycja dawania prezentów na święta?
Jest kilka tez, ale najczęściej powtarza się ta mówiąca o postaci biskupa z Miry. Przekaz głosi, że po śmierci rodziców stał się on spadkobiercą wielkiego majątku. Jednak Biskup nie widział pożytku w posiadaniu ogromnej fortuny. Dlatego pod osłoną nocy, chcą pozostać anonimowym, dzielił się swoją fortuną z najbardziej potrzebującymi. To sprawiło, że mieszkańcy Miry coraz częściej rozprawiali o tajemniczym św. Mikołaju. Niedługo później o jego działalności dowiedział się cały świat, a historia tego św. Mikołaja stała się źródłem tradycji, która do dziś przynosi wiele radości.
Kto przynosi prezenty pod choinkę? Czyli Święty Mikołaj, Gwiazdor i Dziadek Mróz pod lupą.
To, że pod bożonarodzeniowym drzewkiem znajdziemy prezenty, nie ulega wątpliwości, ale kto je przynosi? Tu w zależności od tego, czy zapytamy o to rodowitego górala, czy kogoś ze Wschodnich Kresów, dostaniemy dwie różne odpowiedzi. A możliwości jest zdecydowanie więcej! Najbardziej znaną postacią odpowiedzialną za dostarczenie prezentów jest św. Mikołaj. To on lądując saniami na dachach domów, przeciska się przez kominy, by każdy z domowników dostał wyjątkowy podarek. Więc w zamian za jego trud nie zaszkodzi zostawić mu nieopodal choinki szklanki mleka oraz ciastko. Drugą, mniej znaną postacią będącą odpowiednikiem św. Mikołaja jest Gwiazdor. Zasięg działania owego jegomościa to przede wszystkim Wielkopolska, Kujawy i Lubelszczyzna. W odróżnieniu od kolegi po fachu przyodziany jest w długi, barani płaszcz i futrzaną czapkę. Trzeci przedstawicielem męskiego grona doręczycieli prezentów jest Dziadek Mróz. Jego postać nie od zawsze była kojarzona ze szlachetnymi cechami. Na początku utożsamiano go z osobą, która w worku zamiast podarunków przetrzymywała… dzieci. Zatroskani rodzice, by móc odzyskać pociechy, musieli wykupić je u Dziadka Mroza. Dopiero w późniejszych czasach postać groźnego Dziadka Mroza ewaluowała. Wtedy też zaczęto przedstawiać jego oblicze łagodniej. W worku nie nosił już dzieci. Na wzór Św. Mikołaja wypełniony on był prezentami, które później podrzucał pod choinkę. To przede wszystkim Kresy Wschodnie są w zasięgu działania tego siwego staruszka.
Kto jeszcze oprócz Świętego Mikołaja, Gwiazdora i Dziadka Mroza przynosi prezenty pod choinkę?
Choć rynek świątecznych dostawców prezentów zdominowany został przez wyżej wymienione postacie, to w wierzeniach jest także miejsce dla innych, mniej znanych: Aniołka, Gwiazdki i Dzieciątka. Pierwsza z postaci, Aniołek, to odpowiednik św. Mikołaja przede wszystkim na terenach, gdzie niegdyś grasował Wawelski smok. Aniołek charakteryzuje się tym, że jest niewidoczny dla ludzkiego oka, ale nie da się nie zauważyć, że pracowicie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Choinki w Małopolsce oraz niektórych częściach Podkarpacia kryją pod sobą mnóstwo prezentów od niego! Ciut na zachód, na terenach województwa opolskiego i dolnośląskiego, roznoszącym prezenty Aniołkiem jest Gwiazdka. Gwiazdka to przyodziane w białą kreację dziecko, chłopiec lub dziewczynka, któremu towarzyszą kolędnicy. Ostatnią postacią, która może wydawać się co najmniej nieodpowiednia do roznoszenia ciężkiego worka z prezentami, jest… dzieciątko. Zapytacie jak to możliwe? Otóż tak jak nie wiadomo, jak to się dzieje, że renifery latają, tak nie wiadomo jak dzieciątko w jedną noc przemierza teren całego górnego Śląska.
Kto przynosi świąteczne prezenty w twoim rejonie?
- Święty Mikołaj to najbardziej znana postać w Polsce, szczególnie na północy i w centrum kraju, pojawia się zarówno 6 grudnia, jak i w Wigilię Bożego Narodzenia.
- Gwiazdor to typowy świąteczny kurier dla Wielkopolski, Kujaw, Kaszub i Pomorza Zachodniego.
- Aniołek popularny jest na Śląsku Cieszyńskim, Podkarpaciu oraz w Małopolsce.
- Dzieciątko Jezus ta tradycja jest widoczna głównie na Górnym Śląsku oraz w województwie opolskim i świętokrzyskim.
- Gwiazdka występuje w Dolnym Śląsku oraz Opolszczyźnie.
- Dziadek Mróz wywodzący się z tradycji wschodniosłowiańskich, pojawia się przy wschodniej granicy Polski i jest bardziej rozpowszechniony wśród osób z kresowych terenów.
Jak zmieniały się tradycje związane z wręczaniem prezentów na przestrzeni lat?
Przez wieki zwyczaj wręczania prezentów ewoluował, dostosowując się do zmieniających się norm społecznych i kulturowych. W przeszłości, prezenty miały głęboką symbolikę i były zwykle skromne, wykonane ręcznie z naturalnych materiałów, co podkreślało ich emocjonalną wartość. Współcześnie, wraz z postępem technologicznym i rozwojem gospodarki, prezenty często obejmują produkty codziennego użytku, gadżety, a nawet luksusowe towary. Co ciekawe, mimo tej różnorodności, każdy podarunek niesie w sobie dawną magię — niezależnie od tego, czy jest to tradycyjny rękodzielniczy wyrób, czy nowoczesna elektronika. Ciekawym aspektem tej ewolucji jest również powrót do korzeni: coraz więcej osób decyduje się na prezenty DIY, przypominając sobie, że największą wartością są emocje i czas poświęcony na przygotowanie danego prezentu. Obecnie możemy zauważyć trend powrotu do bardziej ekologicznych i przemyślanych upominków, co nadaje współczesnym prezentom wyjątkowego i osobistego charakteru.
Dlaczego świąteczne prezenty są tak ważnym elementem Bożego Narodzenia?
Święta Bożego Narodzenia to czas spędzany w rodzinnym gronie , a wręczanie prezentów stało się symbolem więzi i troski o swoich bliskich. W Polsce, gdzie tradycje rodzinne mają szczególne znaczenie, gest ten jest nie tylko sposobem na wyrażenie wdzięczności, ale też okazją do umacniania relacji i budowania wspólnych wspomnień. Prezenty pod choinką są wyrazem miłości, szacunku oraz życzliwości, co nadaje świętom głębszy wymiar duchowy. Dla dzieci są one magiczną chwilą spełnienia marzeń, a dla dorosłych — przypomnieniem o dziecięcej radości i prostocie. Wręczanie prezentów nie tylko cieszy obdarowanego, ale również daje radość osobie, która przygotowuje upominek. Tradycja ta wzmacnia poczucie wspólnoty i daje możliwość dzielenia się radością, tworząc atmosferę jedności, której często brakuje w codziennym życiu.